Cultuurlezing | Stoïcisme en muziek

door Annette van der Elst

Zondagmiddag 11 januari 2026
van 15:30 tot 17:30 uur

Over de lezing
Op 11 januari as. vertelt filosofe Annette van der Elst over ‘geneeskunst voor de ziel’: stoïcisme en muziek. De stoïcijnse levensbeschouwing krijgt tegenwoordig relatief veel aandacht; minder bekend is wat de stoïcijnen dachten over muziek en haar therapeutische kracht. Annette gaat in deze lezing in op de invloed van het stoïcisme op muziek: van Italiaanse madrigalen en Franse Renaissancemuziek tot Pink Floyd en het Franse chanson.

Niet je gevoel onderdrukken is stoïcijns! 
De toestand van de wereld, beledigingen naar je hoofd, boosheid, verdriet en angst die je in de greep houden… wat kunnen we leren van de stoïcijnse filosofie, het denken van onder anderen Seneca, Epictetus en Marcus Aurelius – en van moderne, hedendaagse denkers als Nancy Sherman en de Stoa Gallica?
Anders dan soms gedacht wordt, gaat het niet om het onderdrukken van de emoties waar we ‘last ‘van hebben. Maar waarom wél? In deze lezing neemt Annette ons mee in de stoïcijnse levensbeschouwing en praktische filosofie, die we kunnen zien als ‘geneeskunst voor de ziel’. De stoïcijnse filosofie kwam op in het oude Griekenland, toen Athene na de dood van Alexander de Grote in crisis raakte. Met de Romeinse stoïcijnen, en hun gerichtheid op het ‘reguleren’ van destructieve emoties als angst, woede en verdriet, beleefde de school een hoogtepunt in populariteit. Ook in deze tijd leren de stoïcijnen ons dat niet onderdrukken de weg is, maar opnieuw kaderen, nieuwe perspectieven innemen – zodat je niet overweldigd wordt door problemen, moeilijkheden of mentale pijn.

Over Annette van der Elst
Annette van der Elst studeerde psychologie, taalkunde en filosofie. Ze is docent, onder meer voor de Vrije Academie, en begeleidt mensen met levensvragen met gesprekken. Ze schrijft voor Filosofie Magazine, met als specialiteit Franse filosofen en schrijvers en het brede gebied van emoties, met als specialiteit de stoïcijnse benadering van emoties en de psychoanalyse. Ook is ze vertaalster Frans-Nederlands, onder meer van Luce Irigaray, Camus, en boeken over Leonardo Da Vinci en Blaise Pascal. In de podcast 1000 stappen vertelt ze over de stoïcijnse mindset.

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 11 januari 2026
Tijd: 15:30 tot 17:30 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Cultuurlezing | Roger Raveel

door Hans van der Gaarden

Zondagmiddag 8 februari 2026
van 15:30 tot 17:30 uur

Over de lezing
Roger Raveel (1921–2013) was een invloedrijke Belgische schilder en een van de belangrijkste vernieuwers van de naoorlogse Vlaamse kunst. Hij wordt vaak omschreven als de grondlegger van de “Nieuwe Visie” in de Belgische schilderkunst.
Meer info over de lezing volgt.

Over Hans van der Gaarden
Hans van der Gaarden gaat uit van de exacte waarneming. Wat zie je, wat hoor je in een kunstwerk, in de natuur, in taal? Zoals wetenschappelijke en (kunst)historische feiten. Om vervolgens uit te drukken wat de waarneming teweeg brengt. Wat roept de waarneming op, waar associeer je hem mee, wat beleef je aan de waarneming? In zijn lezingen staat de gevoelswaarde voorop.
Bekijk zijn website voor meer info. www.manvantaal.nl

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 8 februari 2026
Tijd: 15:30 tot 17:30 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Cultuurlezing | 750 jaar Amsterdamse architectuur

door Oene Dijk

Zondagmiddag 8 maart 2026
van 15:30 tot 17:30 uur

Over de lezing
Meer info over de lezing volgt.

Over Oene Dijk
Oene Dijk studeerde Kunst- en Architectuurgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is als docent Kunst- en Architectuurgeschiedenis verbonden aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam en aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Hij  verzorgt excursies en lezingen voor Architectuurcentrum Amsterdam (Arcam) en de Vrije Academie, en organiseert diverse architectuurexcursies en lezingen in zowel binnen- als buitenland.

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 8 maart 2026
Tijd: 15:30 tot 17:30 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Cultuurlezing | 750 jaar Amsterdamse architectuur

Zondagmiddag 14 september 2025
van 15:30 tot 17:30 uur

Seizoenstart 14 september
De eerste lezing van het nieuwe seizoen vindt plaats op zondag 14 september. Deze sluit aan bij het thema ‘Amsterdam 750 jaar’, en wordt verzorgd door Oene Dijk, kunsthistoricus gespecialiseerd in architectuur. Centraal staan beeldbepalende Amsterdamse gebouwen uit die rijke historie.

Over de lezing
Voor Cultuur op de Eilanden houdt Oene Dijk een lezing over 750 jaar bijzondere architectuur in Amsterdam. Van het middeleeuwse Houten Huys tot de moderne hoogbouw op de Zuidas, zoals The Valley, de Jurk, en de Eyetoren in Noord. De vier zogeheten uitleggen van de laat-16de en 17de eeuw veranderden Amsterdam van een middeleeuws stadje in een wereldstad met statige grachtenpanden, de woningen van de welgestelden. Eeuwen later werd de stad verder uitgebreid, met een belangrijke rol voor de Amsterdamse School, die sociale woningbouw een nieuwe betekenis gaf. De 20ste eeuw kende meer bijzondere uitbreidingen, zoals de Vinexwijk IJburg met zijn innovatieve waterwoningen en het spectaculaire Sluishuis. Ook bijzondere gebouwen zoals het Paleis op de Dam en de Beurs van Berlage passeren de revue.

Over Oene Dijk
Oene is als docent Kunst- en Architectuurgeschiedenis verbonden aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam en aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Hij verzorgt excursies en lezingen voor Architectuurcentrum Amsterdam (Arcam) en de Vrije Academie en publiceert maandelijks een interview op de website van de Bond Nederlandse Architecten (BNA). Hij schrijft over kunst- en architectuurgeschiedenis voor diverse websites en tijdschriften en organiseert architectuurexcursies en lezingen in binnen- en buitenland.

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 14 september 2025
Tijd: 15:30 tot 17:30 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Architectuurlezing Amsterdam The Valley

Cultuurlezing | Artus Quellinus, de beeldhouwer van Amsterdam

door Max Put

Zondagmiddag 19 oktober 2025
van 15:30 tot 17:30 uur

Over de lezing
In het paleis op de Dam, het voormalige stadhuis, is tot 27 oktober de tentoonstelling Artus Quellinus, beeldhouwer van Amsterdam te zien. Het is de eerste keer dat deze Antwerpse kunstenaar in Nederland zoveel aandacht krijgt. Quellinus’ belangrijkste werk bevindt zich namelijk in Amsterdam: het beeldhouwwerk van het stadhuis, waarvoor hij tussen 1650 en 1665 als ‘stadsbeeldhouwer’ in de stad woonde.
Na de vrede van Munster in 1648 besloot het stadsbestuur een nieuw stadhuis te bouwen. De gebeeldhouwde decoraties moesten de boodschap uitdragen dat Amsterdam het belangrijkste handelscentrum van de westerse wereld was. Helaas was er op dat moment in de republiek geen beeldhouwer die goed genoeg was, en dus wendde men zich tot Antwerpen, waar Artus Quellinus gold als de beste beeldhouwer. Het aanbod dat Amsterdam hem deed was onweerstaanbaar en 15 jaar lang werkte Quellinus aan zijn meesterwerk, intussen een generatie Amsterdamse beeldhouwers opleidend die zijn werk kon voortzetten.
In zijn lezing vertelt Max wie Quellinus was en hoe hij zo’n goede beeldhouwer kon worden, en gaat hij in op het beeldhouwwerk van het stadhuis, dat niet alleen van hoge kwaliteit is, maar ook de roem zingt van Amsterdam en laat zien hoe de stad het best bestuurd kan worden.

Over Max Put
Max Put is zelfstandig en een breed georiënteerde kunsthistoricus die al jaren cursussen, lezingen, rondleidingen en stadswandelingen voor verschillende opdrachtgevers verzorgt. Favoriete onderwerpen zijn de schilderkunst van de Gouden Eeuw, maar ook Rothko, Van Doesburg, architectuur en zijn specialisme Japonisme

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 19 oktober 2025
Tijd: 15:30 tot 17:30 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Cultuurlezing | Brancusi

door Krzysztof Dobrowolski-Onclin

Zondagmiddag 16 november 2025
van 15:30 tot 17:30 uur

Over de lezing
De quintessentie van de werkelijkheid,
zo noemde Brâncuşi zijn beelden. Wat op het eerste gezicht lijkt op een spriet, was een tot het minimum teruggebrachte vogel in de ruimte. Brâncuşi’s beroemde ei is volgens hetzelfde procédé van een kinderkopje afgeleid. Abstract dienden zijn werken dan ook niet genoemd te worden. Even streng was hij op de presentatie. Hij ontwierp zijn sokkels zelf en meer dan eens zijn het verlengstukken van het eigenlijke kunstwerk. In zijn Parijse atelier leidde hij de bezoekers zelf rond en bepaalde dat het atelier na zijn dood in de oorspronkelijke opzet behouden zou blijven en aan het publiek gepresenteerd zou worden.

Dat gebeurde in een nieuw gebouwd paviljoen tegenover het Centre Pompidou in Parijs. Dat museum is voor een jarenlange verbouwing gesloten en zodoende zijn tussen 20 september en 18 januari de werken van Brâncuşi in het Amsterdamse museum H’ART tentoongesteld. Het is een prachtige mogelijkheid om een volledig beeld van het oeuvre van deze Roemeense kunstenaar te krijgen. Contantin Brâncuşi (1876-1957) wordt gezien als een van de belangrijkste vernieuwers van de beeldhouwkunst. In deze lezing ziet u niet alleen het werk dat in Museum H’ART te zien is, maar ook beelden uit andere collecties en van verwante kunstenaars.

Over Krzysztof Dobrowolski
Krzysztof Dobrowolski-Onclin is cum laude afgestudeerd in de kunstgeschiedenis en Franse letterkunde en heeft aan de universiteiten van Amsterdam, Parijs en Krakau gestudeerd. Sinds 2006 geeft hij cursussen en lezingen over kunstgeschiedenis zonder zich tot een specialisme of een onderwerp te beperken.
Krzysztof was in september 2013 de eerste die een lezing hield voor Cultuur Op De Eilanden en hij heeft daarna tal van lezingen en rondleidingen voor ons verzorgd. Daarnaast doceert hij al vele jaren aan de Vrije Academie en is hij mede-organisator van lezingen en excursies bij Bureau Boeiend.

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 16 november 2025
Tijd: 15:30 tot 17:30 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Beeld: radudumitrescu - stock.adobe.com

Cultuurlezing | De mannen van Michelangelo

door Max Put

Zondagmiddag 14 december 2025
van 15:30 tot 17:30 uur

Over de lezing
In 1790 verwierf het kersverse Haarlemse Teylers Museum in Rome een grote collectie Italiaanse tekeningen uit het bezit van de Zweedse koningin Christina, waaronder 22 bladen van een grootmeester van de renaissance: Michelangelo. Ze tonen voornamelijk delen van mannenlichamen, een thema dat het werk van Michelangelo gedurende zijn lange loopbaan als kunstenaar domineerde. Dit was voor het museum aanleiding om, 550 jaar na Michelangelo’s geboorte, een tentoonstelling te organiseren rondom het mannelijk lichaam in diens werk. Deze is te bezoeken van 15 oktober 2025 tot en met 25 januari 2026 en omvat – naast tekeningen uit Teylers eigen bezit – bruiklenen uit onder meer het Louvre en de Britse koninklijke collectie. Bijzonder is ook dat er voor het eerst in Nederland een beeld van Michelangelo te zien is, afkomstig uit het Bargello museum in Florence.
Max laat zijn licht schijnen op de centrale betekenis van het mannenlichaam in het werk van Michelangelo, die tijdens zijn leven al ‘Il Divino’ (‘de Goddelijke’) genoemd werd.

Over Max Put
Max Put is zelfstandig en een breed georiënteerde kunsthistoricus die al jaren cursussen, lezingen, rondleidingen en stadswandelingen voor verschillende opdrachtgevers verzorgt. Favoriete onderwerpen zijn de schilderkunst van de Gouden Eeuw, maar ook Rothko, Van Doesburg, architectuur en zijn specialisme Japonisme

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 14 december 2025
Tijd: 15:30 tot 17:30 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Michelangelo Cultuurlezing Ramses ShaffyHuis

Cultuurlezing | Jan Mankes

Zondagmiddag 11 mei 2025
van 15:30 tot 17:30 uur

door Lisette le Blanc

Over de lezing

Museum Arnhem en Museum Belvédère presenteren t/m 22 juni een tentoonstellingstweeluik rond het oeuvre van Jan Mankes (1889-1920). De kunstenaar woonde en werkte van 1909 tot 1915 in Friesland en vestigde zich in de laatste jaren van zijn leven in het Gelderse Eerbeek. De twee exposities in Arnhem en Oranjewoud geven een representatief overzicht van een van de meest bijzondere kunstenaars die werkzaam waren aan het begin van de twintigste eeuw.
Binnen de Nederlandse schilderkunst neemt Mankes een unieke plaats in. Zijn inlevingsvermogen zorgt voor het dromerige en doorleefde werk waarmee hij zo geliefd is geworden. Hij wordt gezien als een belangrijke sleutelfiguur tussen de negentiende en twintigste eeuw, en bijzonder is zijn verwantschap met de Tachtigers, het symbolisme en magisch realisme.
In deze lezing neemt kunsthistoricus Lisette le Blanc u aan de hand van beide tentoonstellingen mee in het werk en leven van Jan Mankes.

Over Lisette le Blanc

Lisette le Blanc geeft vanaf 1987 als freelance docente met veel plezier lezingen over diverse onderwerpen aan diverse instellingen. UIitgangspunt: wat is boeiend om te vertellen, wat zou men leuk vinden om te horen en te bezoeken. Graag speelt zij in op lopende tentoonstellingen. Een paar keer per jaar organiseert zij culturele reizen naar het buitenland. Belangrijk is dan om juist ook het onbekende te laten zien.

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 11 mei 2025
Tijd: 15:30 tot 17:30 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Vanwege de grote belangstelling voor de lezing over Jan Mankes op 11 mei, is er een extra lezing toegevoegd op 18 mei

Cultuurlezing | Jan Mankes > extra lezing

Vanwege de grote belangstelling voor de lezing op 11 mei, is deze extra lezing toegevoegd

Zondagochtend 18 mei 2025
van 11:00 tot 13:00 uur

door Hans van der Gaarden

Over de lezing

Jan Mankes (1889–1920) was een Nederlandse schilder die bekend staat om zijn verstilde, intieme werken. Ondanks zijn korte leven (hij overleed op 30-jarige leeftijd aan tuberculose) heeft hij een groot oeuvre nagelaten: ongeveer 200 schilderijen, naast tekeningen en grafisch werk. Mankes schilderde vaak dieren, stillevens, portretten en landschappen, gekenmerkt door een subtiele kleurstelling en een dromerige sfeer. Zijn stijl wordt wel omschreven als symbolistisch of mystiek-realistisch. Hij werkte veel met zachte tinten en had een sterk oog voor detail en compositie.

Over Hans van der Gaarden

Hans van der Gaarden gaat uit van de exacte waarneming. Wat zie je, wat hoor je in een kunstwerk, in de natuur, in taal? Zoals wetenschappelijke en (kunst)historische feiten. Om vervolgens uit te drukken wat de waarneming teweeg brengt. Wat roept de waarneming op, waar associeer je hem mee, wat beleef je aan de waarneming? in zijn lezingen staat de gevoelswaarde voorop.

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagochtend 18 mei 2025
Tijd: 11:00 tot 13:00 uur
Entree: € 15,= Bewoners van het Shaffy Huis vrij entree.
Reserveren via: cultuuropdeeilanden.nl

Cultuurlezing | De paarden van San Marco

Zondagmiddag 12 januari 2025
van 15:30 tot 17:30 uur

door Wendelien van Welie-Vink

Over de lezing
Een verhaal van trots, roof en hoogmoed.
De paarden van San Marco zijn iconische beelden die de basiliek van San Marco in Venetië sieren. Deze vier bronzen paarden, oorspronkelijk gemaakt in het oude Griekenland, werden in de 13e eeuw naar Venetië gebracht en zijn een symbool van de stad. Ze stonden ooit op de triomfboog van de keizer in Constantinopel en werden later gekopieerd in marmer. De originele beelden bevinden zich nu in het Museo Archeologico Nazionale, terwijl replica’s de basiliek sieren. De paarden vertegenwoordigen niet alleen artistiek vakmanschap, maar ook de rijke geschiedenis en culturele uitwisseling van de Venetiaanse republiek waar Wendelien van Welie uitgebreid op in zal gaan

Over mw. dr. Wendelien van Welie-Vink
Wendelien van Welie is werkzaam als docent Kunstgeschiedenis van de Middeleeuwen aan de Universiteit van Amsterdam. Ze schreef haar proefschrift over verluchte handschriften van Brunetto Latini’s Livre dou Trésor, een populaire encyclopedische tekst die met name in de 13e en 14e-eeuw grote populariteit genoot in het noorden van Frankrijk.
Wendelien geeft colleges en doet onderzoek op diverse terreinen als Karolingische kunst, Kunst als verbeelding van de macht, en naar iconografische kwesties als het voorkomen van handschoenen varkensneuzen en ontblote borsten in de kunst.

Info
Locatie: Sociëteit Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231, Amsterdam
Datum: zondagmiddag 12 januari 2025
Aanvang: 15:30 uur | einde 17:30 uur
Entree: € 15,=,  bewoners vrij entree
Aanmelden via: www.cultuuropdeeilanden.nl