Metro, 30 juni 2017, door Iris Hermans

LEVERGENIETER VAN HET LEVEN

Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder staat op de voorkant te lezen, Shaffy’s beroemde imperatieven in zangvorm. Wanneer je dan de voordeur opentrekt van het Ramses Shaffy Huis, verwacht je eigenlijk binnen te komen in een gezellige chaos, waar de wijn al rijkelijk vloeit als de nul in de klok zit en waar iedereen: Mens durf te leven! in koor scandeert, al dansend en zingend. Want de artiest en iconische Amsterdammer naar wie het huis vernoemd is, hield van het leven met alles erop en eraan.

SPIC EN SPAN

Dus wanneer je dan een voet over de drempel zet, alles meer dan spic en span is en het naar schoonmaakmiddel in plaats van naar nachtelijk Amsterdam ruikt, is dat even omschakelen. Maar iets later, zittend aan tafel in hun sociëteit en waar de verhalen van de kunstenaars rijkelijk vloeien, dan weet je: ja, hier wordt behalve gewerkt, ook geleefd! Gelukkig maar.

ENERGIE

En geleefd wordt met jong en oud naast elkaar. ,,Ik houd van hun ideeën en jeugdige bravoure”, vertelt Russisch beeldend kunstenaar Natalia Dik over haar jongere medebewoners. ,,Het geeft mij ook weer energie.”  Zij op haar beurt kan hen vertellen over haar ervaringen die ze de afgelopen decennia in alle expositie-uithoeken van de wereld opdeed. Nu woont de in Siberië geboren Natalia samen met haar grote liefde en ras-Amsterdammer Peter Rijs in het Ramses Shaffy Huis dat ze ‘een veilige haven’ noemen en een lotje uit de loterij, want de huur exclusief subsidie ligt onder de 650 euro. Ze is hier dik tevreden, en ze strijkt met verve haar penseel over haar kunstwerk in spe. Hier vindt ze rust en positieve onrust in een. Ze tuurt uit het raam naar buiten, waar een trein voorbij dendert, ,,ik houd van de eindeloze dynamiek. ” Haar helderblauwe ogen beginnen spontaan te fonkelen, ,,en van het eindeloze Amsterdamse nachtleven.” Want zij en haar Peter doen regelmatig een ‘kroegverzameling’, vrij vertaald van het Russisch naar het Nederlands, ,,in elke kroeg twee bier en dan weer door, al is dit misschien wel de beste kroeg.”

VROLIJKE FRANS SIEP

Ze schilderde onlangs een levensgroot portret van Liesbeth List. ,,Wat is ze mooi hè…” zwijmelt Siep de Haan die nauw betrokken bij het huis is, even weg bij het schilderij. Siep, onder meer founding father van de Amsterdamse Gay Pride, is een goede vriend van Liesbeth en wil het tweede kunstenaarshuis dat in de maak is, naar haar vernoemen. Hij vertelde laatst over dit huis aan minister Bussemaker en Gerdi Verbeet en de twee dames beleefden meteen het eureka-moment nadat hij was uitgesproken. ,,Wij willen óók zo’n huis, riepen ze lachend uit, maar dan voor alleen maar oud-politici.” Inclusief vergaderzaaltje waar ook geklaverjast kan worden en een katheder waar de misschien wel letterlijke laatste stand van zaken wordt besproken, ,,Ideaal toch? Het hele zooitje bij elkaar!”

ONSJE KUNST

Er gaat een hoop gebeuren de komende tijd, blikt hij vooruit. Exposities in het Lloyd Hotel waar een goede band mee is en ook in het huis zelf is 200 meter aan ‘expositierails’ waar van alles aan kan worden opgehangen. In het huis is een heleboel aanwezig, inclusief eventuele zorg, mocht dat nodig zijn. Maar alleen al de gelijkgestemden, voelbare inspiratie en de werken om je heen, werken positief, vervolgt hij met zijn herkenbare glimlach. ,,Een onsje kunst scheelt een kilo zorg, zeggen we altijd.”

HUISREGELS?

Strenge huisregels zijn er niet, maar, en nu kijkt hij wel even streng, ,,we verwachten dat alle bewoners participeren.” Binnenkort staan avonden waarin de dialoog tussen jong en oud centraal staan op het programma en hij verheugt zich al op Roze Ramses tijdens Gay Pride. ,,Dan geven we alles een mooi roze Shaffy tintje.” Terwijl hij achter de oude vleugel van de zanger gaat zitten, denkt hij even terug aan deze ‘inspirerende vogel’ en was het iemand die volgens hem ook goed in het huis had gepast, ,,wat zou dat reuze gezellig zijn geweest.”

BEETJE STROEF

Tattoo- en illustratieartiest Margot Everts van Atelier Jùnn heeft niet heel veel met Shaffy, verklapt ze. Ze is van broedplaats Costa Rica en huurt een van de studio’s die ze deelt met haar liefde en zakenpartner Matthijs Uivel en bevriende kunstenaars. ,,Maar het is een fijne plek om te werken.” Van de cross-over tussen jong en oud heeft ze nog niet veel gemerkt, maar ach, haalt ze haar schouders op, ,,het blijft Nederland, hier gaat alles in het begin wat stroever.” Toch wordt regelmatig even bij elkaar in de ateliers naar binnen gekeken en voorzichtig gepraat over elkaars werk. In Berlijn en Antwerpen ervaarde ze de leeftijdloze samenwerkingen al van dichtbij, ,,daar gaat alles veel gemakkelijker als het om kunst gaat.” Verwachtingen heeft ze dan ook niet, ,,Ik houd ervan alles op zijn spontane beloop te laten. Heb je een klik met iemand hier, dan kan zomaar iets moois ontstaan. We zien wel.” Net als Ramses Shaffy eigenlijk altijd deed.

ACHTERGROND HUIS

Het Ramses Shaffy Huis is een initiatief vanuit Stichting Kunstenaarshuizen Amsterdam en Liesbeth List, zangeres, actrice en de platonische grote liefde van Shaffy en Ed Cools, voormalig directeur van het Dr. Sarphatihuis waar Shaffy zijn laatste jaren verbleef. Het huis zit aan de Piet Heinkade, zit in nieuwbouwcomplex Costa Rica, heeft een eigen sociëteit waar de kunstenaars samenkomen en waar de oude vleugel van Shaffy staat en oud en jong woont en werkt naast elkaar. De oudere kunstenaars zijn 56+ (de oudste is 84) en kunnen er tot hun dood wonen. De jonge kunstenaars zijn onder de 26, komen van een erkende kunstopleiding en wonen er maximaal vijf jaar. De appartementen vallen onder sociale huur en er is een wachtlijst van zo’n 100 man. Ook huisvest het broedplek Costa Rica waar kunstenaars, variërend van fotografen tot kinderboekenschrijvers werken in hun (gedeelde) ateliers en studio’s. Ook hier geldt een selectie, de plek is erg geliefd onder kunstenaars.